Nazwa łacińska: Archangelica officinalis Hoffm.
Nazwy ludowe: angelika, arcydzięgiel lekarski, dzięgiel lekarski, dzięgiel wielki, anielskie ziele, archangielskie korzeń, anielski korzeń.

---

Opis:

Arcydzięgiel jest rośliną dwuletnią wyrastającą do 2-2,5 m wysokości.
W pierwszym roku wydaje pęk bardzo dużych lisci odziomkowych podwójnie lub potrójnie pierzastych na długich ogonkach.
Liście górne obejmują łodygę rozdętymi pochwami. W drugim roku wyrastają łodygi walcowate, podłużnie bruzdkowane, wewnątrz puste.
Na szczytach łodyg wytwarza duże, kuliste kwiatostany złożone w niepozornych, żółtawozielonkawych kwiatów.
Kwitnie od maja do lipca.
Owoce (rozłupki rozpadające się na dwie płaskie, żeberkowane niełupki) dojrzewają w lipcu i łatwo się osypują.
Cała roślina ma silny, aromatyczny, przyjemny zapach.
Kłącza i korzenie są z zewnątrz brunatne, wewnątrz białe, gąbczaste.
Arcydzięgiel występuje w stanie dzikim w środkowej oraz północno-zachodniej Europie.
U nas w stanie dzikim rośnie bardzo rzadko nad brzegami potoków w Karpatach i Sudetach.
Dla celów leczniczych i przemysłowych surowiec otrzymuje się wyłącznie z upraw.
Plantacje można zakładac dwoma sposobami: przez wysiew nasion na rozsadnik lub wprost do gruntu.
Na rozsadnik wysiewa się nasiona pod koniec lipca lub w początkach sierpnia; wprost do gruntu wysiewa się nasiona w sierpniu.
Arcydzięgiel uprawia się na średnio żyznej, przepuszczalnej i o dobrej strukturze glebie, najczęściej po ziemniakach lub mieszankach pastewnych.
Plon korzeni po wysuszeniu wynosi 100 - 250 kwintali z hektara.

Zbiór surowca:

Surowcem zielarskim jest korzeń - Radix Archangelicae.
Zbiór korzeni prowadzi się jesienią (w październiku) następnego roku po wysiewie.
Ścina się najpierw nadziemną część roślin na wysokość 10-15 cm (liście mogą być zużyte jako dodatek do paszy dla bydła).
Korzenie wykopuje się lub wyorywuje ostrożnie, aby ich nie okaleczyć.
Następnie oczyszcza się z ziemi, odcina dokładnie pozostałe części zielone, myje starannie i szybko.
Po osuszeniu przecina się je wzdłuż w celu szybszego suszenia.
Korzenie suszy się w suszarni ogrzewanej w temperaturze 35-40'C.
Młode soczyste łodygi i ogonki liściowe dla potrzeb cukiernictwa zbiera się w maju.

Składniki lecznicze:

Głównym składnikiem działającym korzenia arcydzięgla jest olejek eteryczny, ponadto występują pochodne kumaryny, kwasy organiczne, związki żywicowe, pektyny, substancje gorzkie, skrobia i cukry.

Zastosowanie:

Arcydzięgiel od dawna stosowany był przez ludy północne.
Obecnie w lecznictwie używany jest głównie jako środek rozkurczający i aromatyczno-gorzki w zaburzeniach trawienia.
Ponadto jako łagodny środek moczopędny, napotny, wykrztuśny i uspokajający.
Olejek stosowany bywa do wcierań jako środek łagodzący nerwobóle i bóle reumatyczne.
Znaczne ilości surowca używane są do wyrobu likierów i wódek gatunkowych.
Młode ogonki i łodygi odpowiednio usmażone używane są w przemyśle cukierniczym przy wyrobie keksów i do dekoracji tortów i mazurków.